ULI/PWC Emerging Trends 2019: Laat-cyclische zorgen

Volgens Emerging Trends Europe 2019, het jaarlijkse onderzoek van Urban Land Institute (ULI) en PWC  is er duidelijk sprake van laat-cyclische zorgen rond historisch hoge waarden en de schaarste aan geschikt vastgoed.

Hoewel de sector positief blijft over de ontwikkeling van de business, zijn de vooruitzichten op korte termijn voor de meeste markten soberder dan vorig jaar, al was het maar omdat we ‘een jaar verder in de cyclus en een jaar dichter bij het einde (van die cyclus, red) zijn’.

Lisette van Doorn, Chief Executive, Urban Land Institute Europe, presenteerde gisteren de resultaten tijdens een seminar bij PWC (gastheer Bart Kruijssen, Partner en EMEA Real Estate Leader PwC) in Amsterdam. Ben van Berkel, Founder/ Principal Architect UNStudio sprak aansluitend over zijn missie om gebruiksvriendelijk te ontwerpen waarbij flexibiliteit, gezondheid, resilience en future-proofing centraal staan. Onder voorzitterschap van Jeppe de Boer, Founding Partner Masterdam, bespraken Guido Verhoef, Head of Private Real Estate, PGGM, Irma van Oort, Partner KCAP Architects&Planners en Ronald Huikeshoven, Directievoorzitter, AM de resultaten van het rapport. Loes Driessen, voorzitter ULI Nederland, sloot af.

Geopolitieke schok

Uit het rapport Emerging Trends blijkt dat de rentetarieven ook een plaats hebben gekregen op het lijstje zorgen van de vastgoedindustrie na het besluit van de Europese Centrale Bank om de kwantitatieve verruiming tegen het einde van 2018 te beëindigen. Het vooruitzicht van bescheiden renteverhogingen wordt niet beschouwd als een bedreiging voor de markt in 2019, wel denken Europese beslissers in het vastgoed dat dit kan veranderen als er een geopolitieke schok plaatsvindt.

Europese en internationale politieke instabiliteit behoren tot de belangrijkste aandachtspunten voor het vastgoed. Brexit zorgt voor hoofdbrekers omdat de vervaldatum van 29 maart 2019 nadert zonder enig idee van de uitkomst. Het onderzoek laat zien dat internationale beleggers zich minder aantrekken van Brexit dan hun Europese tegenhangers. Maar de meerderheid van de geïnterviewden beschouwt de eurozone toch als een veiliger bestemming voor investeringen dan het Verenigd Koninkrijk.

Amsterdam scoort weer hoog

De internationale belegger houdt van de veiligheid van schaalgrootte, liquiditeit en een sterke economie, dus is het geen verrassing dat Duitse steden opnieuw domineren in de top 10. Ook Amsterdam scoort hoog met een zesde plaats. Opvallend is dat Lissabon de nummer 1 positie claimt - dat is verklaarbaar uit de zoektocht naar locaties waar nog rendement is te halen, zo laat in de cyclus.

Hoewel de verwachtingen over de beschikbaarheid van vreemd en eigen vermogen zijn afgenomen,  blijft Europees onroerend goed in het algemeen zeer liquide. Meer dan tweederde van de respondenten meent dat de investeringen uit Azië in 2019 zullen toenemen, gestimuleerd door een verwachte instroom van nieuw kapitaal uit Japan.
Echter, met de prijs van ‘core assets’ op recordniveau in veel Europese steden, staan alle investeerders voor de uitdaging hoe ze effectief kapitaal kunnen inzetten en 'duurzame kasstromen' kunnen realiseren. Velen gaan naar  ‘develop tot core’-strategieën als een middel om inkomen te genereren, terwijl een groeiend deel van de industrie verder kijkt naar alternatief vastgoed en woningen - in al zijn vormen.

In 2015 zei slechts 28 procent van de respondenten dat ze zelfs zouden overwegen te investeren in ‘alternatief’ vastgoed. Dit jaar investeert bijna 60 procent van de respondenten al op een of andere manier in alternatief vastgoed en 66 procent wil zijn belangen vergroten. Hotels, studentenhuisvesting en flexibele kantoren zijn de sectoren waar het meest in wordt geïnvesteerd, terwijl studentenhuisvesting bovenaan de wensenlijst staat.

ULI/PWC Emerging Trends 2019